Ο Νιλ Γκέιμαν (Neil Gaiman) έχει πει πως έχει ζήσει περισσότερο μέσα στα βιβλία παρά οπουδήποτε αλλού. Για κάποιον που δεν διαβάζει, αυτή η δήλωση μπορεί να ακούγεται περίεργη ή ακόμα και μίζερη. Φαίνεται σαν να μην έχει ζήσει τη ζωή του στο έπακρο αλλά μόνο μέσα σε ασπρόμαυρες σελίδες. Όσοι διαβάζουν όμως ξέρουν ότι ισχύει το ακριβώς αντίθετο. Ειδικά αν έχεις ξεκινήσει το διάβασμα από παιδί. Εάν είχες μπει μέσα στη ντουλάπα ψάχνοντας τη Νάρνια, αν περίμενες το γράμμα που θα σε πήγαινε στο Χόγκουαρτς, αν προσπαθούσες να σκαρφιστείς τρόπους να νικήσεις τον Νοσφιστή του Μοναχικού βουνού, αν έτρεχες μέχρι την άλλη άκρη της γης μαζί με τον Φιλέα Φόγκ, αν είχες ζήσει αμέτρητες περιπέτειες πριν ακόμα ζήσεις.

Εγώ ήμουν ένα τέτοιο παιδί. Πριν ακόμα κλείσω τα 12 είχα ταξιδέψει μαζί με ήρωες των βιβλίων στα πιο απίστευτα μέρη του κόσμου. Είχα ζήσει δύσκολες περιπέτειες και είχα βγει νικήτρια. Από μικρή έμαθα να ονειρεύομαι το κάτι παραπάνω, να μην φοβάμαι το άγνωστο. Έμαθα ότι ο κόσμος κρύβει μαγεία και ομορφιά στα πιο απίθανα μέρη, αρκεί να έχεις τα μάτια να τη δεις. Ταυτόχρονα όμως έμαθα ότι ο κόσμος συχνά δεν είναι επιεικής, ότι μπορεί να γίνει άδικος και σκοτεινός ακόμα και απέναντι σε παιδιά. Όπως όμως έχει πει και ο Κ. Σ. Λιούις (C. S. Lewis), εφόσον στη ζωή μας θα συναντήσουμε σκληρούς εχθρούς, ας έχουμε τουλάχιστον ακούσει και για γενναιότητα και θαρραλέες πράξεις ως παιδιά. Παραδείγματα από βιβλία μου έδωσαν τόσες πολλές φορές κουράγιο στη ζωή μου. Μέσα από τις ιστορίες βίωνα κι εγώ μαζί με τους ήρωες τις επιτυχίες και τις αποτυχίες τους. Έμαθα από τα δικά τους λάθη και απέκτησα εργαλεία διαχείρισης καταστάσεων πριν ακόμα τις ζήσω η ίδια. Μέχρι να ενηλικιωθώ είχα ζήσει δεκάδες άλλες ζωές μαζί με τη δική μου. 

Παράλληλα, η φαντασία μου αναπτύχθηκε και μου επέτρεψε να κατανοώ τον κόσμο καλύτερα, ακόμα κι αν ως παιδί πολλά πράγματα ακόμα μου φαίνονταν δυσνόητα. Τα βιβλία καλλιεργούν τη φαντασία με ένα μοναδικό τρόπο. Μας βοηθάνε να βλέπουμε δυνατότητες εκεί που πολλοί βλέπουν αδιέξοδα, μας αποκαλύπτουν μικρά κομμάτια της απεραντοσύνης του σύμπαντος εκεί που η λογική θα έβαζε εμπόδια. Όπως αναφέρει ο Ευγένιος Τριβιζάς, «η γνώση περιορίζεται σε αυτό που καταλαβαίνουμε μία δεδομένη ιστορική στιγμή. Ενώ η φαντασία αγκαλιάζει όλα αυτά, που θα κατανοήσουμε και θα γνωρίσουμε στο μέλλον». Η φαντασία είναι η αρχή των πάντων, της τέχνης όσο και της επιστήμης, της εξερεύνησης όσο και της ανακάλυψης. Χιλιάδες χρόνια πριν ο άνθρωπος φτάσει στο φεγγάρι το είχε πρώτα φανταστεί.

Ένα παιδί που διαβάζει, λοιπόν, αποκτά τα εφόδια που χρειάζεται για να ζήσει μια ζωή αμέτρητων πιθανοτήτων. Έχει μάθει να κυνηγάει τα όνειρά του και είναι διατεθειμένο να παλέψει με θάρρος και επιμονή για να τα κατακτήσει. Βλέπει το μέλλον του με ενθουσιασμό κι ελπίδα. Έτσι και ένας ενήλικας που έχει ζήσει περισσότερο μέσα στα βιβλία παρά οπουδήποτε αλλού, έχει ζήσει μια αληθινά πιο πλούσια ζωή, μια ζωή γεμάτη χρώμα, περιπέτειες, ταξίδια, θαύματα. Μια ζωή που η σωστή ερώτηση δεν είναι το εάν αλλά το πώς.

Βιβλιογραφία

• Τίτλος εμπνευσμένος από το βιβλίο του Francis Spufford, The Child That Books Built.
• Ευγένιος Τριβιζάς, Η φαντασία είναι ο χειρότερος εχθρός του κατεστημένου. 

Φράσεις συγγραφέων που αναφέρθηκαν

“I lived in books more than I lived anywhere else.” Neil Gaiman

“Since it is so likely that children will meet cruel enemies, let them at least have heard of brave knights and heroic courage.” C. S. Lewis

— Σοφία Παπασπύρου, 5 Ιουλίου 2022 —