Είμαστε στην καρδιά του καλοκαιριού, τα σχολεία έχουν κλείσει και τα παιδιά έχουν ξεχυθεί… για να ζήσουν καινούργιες περιπέτειες! Ανάμεσα λοιπόν στην έντονη δράση λόγω διακοπών θα υπάρχουν και στιγμές χαλάρωσης για τους μικρούς μας φίλους. Πόσο πιθανό είναι όμως το παιδί σας να σας ζητήσει μαζί με τα παιχνίδια για την παραλία να πάρετε και το αγαπημένο του παραμύθι για να το συντροφεύει τις ζεστές νύχτες των διακοπών σας; Και αν δεν το ζητήσει από μόνο του ποιοι είναι οι κατάλληλοι τρόποι ώστε να το κάνετε να αγαπήσει το διάβασμα τόσο, που η ξεκούρασή του να είναι μια καλή ευκαιρία για να «ανοίξει τις πύλες» ενός πολύ ενδιαφέροντος βιβλίου;

«Αν έχεις ένα κήπο και μια βιβλιοθήκη, έχεις όλα όσα χρειάζονται» σύμφωνα με τον Κικέρωνα. Το καλοκαίρι που τα περισσότερα παιδιά έχουν μια παραπάνω επαφή με τη φύση (κήπο) θα μπορούσαμε να τα υποβοηθήσουμε λίγο με το δεύτερο κομμάτι, δηλαδή τη βιβλιοθήκη και πώς να την εμπλουτίσουν. Η αλήθεια είναι πως μετά το τέλος του σχολείου τα παιδιά δύσκολα θα διαβάσουν κάποιο εξωσχολικό βιβλίο. Το λάθος που γίνεται συνήθως σε αυτή την περίπτωση είναι πως περιμένουμε το καλοκαίρι να γίνει ξαφνικά ένα θαύμα και το παιδί να γίνει ο βιβλιοφάγος που πάντα ονειρευόμαστε. Αυτό, όπως και τα περισσότερα στη ζωή, χρειάζονται μεθοδική προσπάθεια.

Δυστυχώς η τεχνολογία έχει κερδίσει έδαφος και τα παιδιά μας επιδιώκουν την εικόνα, η οποία αποτελεί και την εύκολη λύση. Το βιβλίο από την άλλη πλευρά αντιστέκεται σθεναρά. Ας δώσουμε λοιπόν και εμείς μια ώθηση για να πάρει πάλι στις καρδιές των παιδιών τη θέση που του αξίζει. Υπάρχουν τρόποι να αγαπηθεί το παραμύθι από τα παιδιά πράγμα εύκολο, καθώς μέσω των μύθων και της φαντασίας λειτουργούν και εμπλουτίζουν το παιχνίδι τους. 

Αρχικά επικεντρωνόμαστε στα ενδιαφέροντα του παιδιού και εστιάζουμε στο θέμα που έχουν κυρίως τα παιχνίδια του. Την επόμενη φορά που θα επισκεφτείτε το κοντινότερο βιβλιοπωλείο για γραφική ύλη προτείνετε να ρίξει μια ματιά σε βιβλία που πιθανόν να του αρέσουν. Αφήστε του λίγο χρόνο να τα επεξεργαστεί ώστε να επιλέξει μόνο του αυτό που του αρέσει. Είναι πιο ευχάριστη η διαδικασία για το ίδιο και τονώνεται έτσι και η αυτοπεποίθηση του.

Επιβραβεύστε το παιδί σας με ένα βιβλίο. Συνήθως υποσχόμαστε στα παιδιά πως θα τα πάμε κάπου ή πως θα τους πάρουμε κάτι σε περίπτωση που πετύχουν κάποιο στόχο που έχουν θέσει. Την επόμενη φορά χρησιμοποιήστε σαν επιβράβευση ένα βιβλίο με μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία ή με κάποιον ήρωα που αγαπάει και θέλει να ακούσει για τις περιπέτειες του. 

Κάντε το βιβλίο ελκυστικό. Το βιβλίο έχει συνδεθεί με το σχολείο και τη στέρηση από το ελεύθερο παιχνίδι. Ας γίνει μια επαναδιαπραγμάτευση αυτής της σύνδεσης. Τα παιδιά λατρεύουν να φτιάχνουν μέρη και γωνιές με τη φαντασία τους, η οποία μέσω του ελεύθερου παιχνιδιού κινητοποιείται. Ας τα προτρέψουμε να φτιάξουν μια γωνιά και να τη διακοσμήσετε παρέα, όπου θα μπορούν να ηρεμούν και να χαλαρώνουν. Σίγα σιγά μπορείτε να μεταφέρετε εκεί το διάβασμα των αγαπημένων τους ιστοριών. Στην πορεία μεγαλώνοντας θα επιλέγουν μόνα τους να χαλαρώνουν επιλέγοντας για παρέα το αγαπημένο τους παραμύθι.

Τέλος τα παιδιά, όπως είναι γνωστό, μαθαίνουν μέσω της μίμησης. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα που έγινε στο Α.Π.Θ. η ανάπτυξη ή μη της φιλαναγνωσίας του ατόμου αποτελεί μέρος της ευρύτερης ανάπτυξής του. Στην ανάπτυξή της συντελούν τα μικροσυστήματα όπως είναι αυτό της οικογένειας, τα καθημερινά δηλαδή περιβάλλοντα, των οποίων είναι μέλος το άτομο. (Α. Φραγκιαδάκη, 2012)

Μην αμελείτε λοιπόν, παρόλο τον λιγοστό χρόνο που μπορεί να διαθέτετε, να έχετε κάποιο βιβλίο στο οποίο να ανατρέχετε για τη χαλάρωση και την ηρεμία σας. Θα δείτε πως αυτή η μέθοδος είναι η πιο σίγουρη. Καλό είναι σε αυτή τη φάση να εμπλακεί και όλη η οικογένεια. Μπορείτε για παράδειγμα να προγραμματίσετε «Ημέρα ανάγνωσης» και ο καθένας να διαβάζει ένα μικρό απόσπασμα από κάτι που του φάνηκε ενδιαφέρον. 

Η φιλαναγνωσία αποτελεί ένα μέσο ψυχαγωγίας και συνάμα ανάπτυξης του ανθρώπινου νου, καθώς μέσα από το διάβασμα των βιβλίων εξελίσσεται η φαντασία των ανθρώπων. Η φαντασία αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική καθώς αποτελεί τη βάση του ανθρώπινου πολιτισμού. Επομένως προσπαθούμε τα παιδιά να αγαπήσουν τα βιβλία, ωστόσο σημαντικό ρόλο θα παίξουν και τα ευρύτερα περιβάλλοντα των παιδιών (φίλοι, σχολείο, κράτος) και τα αποτελέσματα των παραπάνω προσπαθειών θα γίνουν ορατά στην εφηβεία. 

Ας βάλουμε όσο είναι νωρίς τα κατάλληλα και πιο γερά θεμέλια για να οικοδομήσουμε τη φιλαναγωσία των παιδιών… Και αυτό δεν χωράει αναβολή.

— Σόνια Καλαντζή – Νηπιαγωγός, απόφοιτος του ΑΠΘ —

Αύγουστος, 2022